Yağlar və mayelər

Avtomobil üçün yağlar və mayelər

Avtomobilin düzgün işləməsi üçün yağlar və mayelərin rolu danılmazdır. Yağlar mühərrikin sağlamlığını qorumaqla yanaşı, sürtünməni azaldır, istiliyi paylayır və daxili hissələri təmiz saxlayır. Eyni zamanda avtomobilin tormoz sistemindən soyutma sisteminə qədər digər mayeləri də düzgün funksionallıq üçün əhəmiyyətlidir. Bu məqalədə avtomobil yağları və mayeləri haqqında geniş məlumat verəcəyik, eləcə də onların növləri, xüsusiyyətləri və avtomobilin performansına təsiri barədə danışacağıq.

Avtomobil yağlarının önəmi

Yağların əsas vəzifəsi mühərrik hissələrinin sürtünməsini azaltmaqdır. Mühərrik hissələri çox sürətlə hərəkət edir və bu hissələr arasında sürtünmə yarandıqda, aşınma və istilik əmələ gəlir. Yağ bu sürtünməni azaldaraq hissələrin uzun ömürlü olmasını təmin edir. Bundan əlavə, yağ mühərrikin istiliyini tarazlayır, onu təmiz saxlayır və korroziyaya qarşı qoruyur.

Düzgün yağ istifadə etmədikdə və ya vaxtında dəyişdirilmədikdə mühərrikin aşınma prosesi sürətlənir, performans azalır və yanacaq sərfiyyatı artır. Bu səbəbdən, avtomobil üçün mühərrik yağı mütəmadi olaraq yenilənməlidir.

Avtomobil yağlarının tipləri

Avtomobil mühərrik yağları müxtəlif növlərə bölünür və hər biri fərqli şəraitlərə uyğun gəlir. Əsas yağ növləri bunlardır:

• Mineral yağlar: Neftdən alınan bu yağlar, daha çox köhnə avtomobillərdə istifadə olunur. Onlar daha əlverişli qiymətə malikdir, lakin dayanıqlığı və istilik müqaviməti aşağıdır.
• Yarısintetik yağlar: Mineral və sintetik yağların qarışığından əldə edilir. Onlar həm yüksək performans, həm də daha yaxşı qoruma təmin edir.
• Sintetik yağlar: Kimyəvi şəkildə istehsal olunan sintetik yağlar, xüsusilə müasir mühərriklər üçün idealdır. Onlar ekstremal şəraitlərdə belə yüksək qoruma və uzunömürlülük təklif edir.

Hansı yağın avtomobiliniz üçün uyğun olduğunu müəyyən etmək üçün avtomobil istehsalçısının tövsiyələrinə əməl etmək lazımdır. Hər bir avtomobilin mühərrik tələbləri fərqlidir və uyğun olmayan yağ mühərrikin zədələnməsinə səbəb ola bilər.

Yağların funksiyaları

Mühərrik yağlarının bir neçə əsas funksiyası var və onlar avtomobilin işində əvəzolunmaz rol oynayırlar. Yağın əsas funksiyalarını aşağıda izah edək:

• Sürtünmənin azaldılması: Yağ mühərrikin hərəkət edən hissələrinin arasında bir təbəqə yaradır, bu isə hissələrin bir-birinə sürtünərək aşınmasının qarşısını alır.
• İstilik paylanması: Mühərrik işləyərkən çox yüksək temperatur yaranır. Yağ, istiliyi mühərrikin müxtəlif hissələrinə paylayaraq onun həddindən artıq qızmasının qarşısını alır.
• Təmizləmə funksiyası: Yağ mühərrikin içində əmələ gələn çirkləri və qalıqları təmizləyir. Bu çöküntülər mühərrikin işinə mane ola bilər, lakin düzgün yağ onları həll edir və mühərrikin hissələrini təmiz saxlayır.
• Korroziyaya qarşı qoruma: Mühərrikin metal hissələri zamanla paslana bilər. Yağ, bu hissələri örtərək korroziyadan qoruyur və onların ömrünü uzadır.

Mühərrik yağlarının viskozluğu

Viskozluq, yağın axıcılıq dərəcəsini təyin edən bir göstəricidir. Mühərrik yağı seçərkən bu xüsusiyyət çox vacibdir, çünki uyğun olmayan viskozluq avtomobilin mühərrikinə ziyan verə bilər. Yağın viskozluğu SAE (Society of Automotive Engineers) göstəricisi ilə ifadə edilir. Məsələn, "5W-30" kimi işarələnmiş yağ, qış və yay temperaturuna uyğun olaraq müxtəlif viskozluq xüsusiyyətlərinə malikdir.

Yağ dəyişdirmə qrafiki

Mühərrik yağının tez-tez dəyişdirilməsi avtomobilin sağlamlığı üçün çox vacibdir. Yağ zamanla öz funksiyasını itirir, çünki o, çirklənir və xüsusiyyətlərini itirir. Ümumiyyətlə, avtomobil yağı hər 5,000 – 10,000 kilometr məsafədən bir dəyişdirilməlidir. Bu göstərici, avtomobilin istifadə tezliyinə, sürüş şəraitinə və mühərrik növünə görə dəyişə bilər.

Yağ filtirləri və onların önəmi

Yağ filtiri mühərrikin sağlam işləməsi üçün çox vacibdir. O, mühərrikə daxil olan yağı süzərək, çirklərdən və zərərli hissəciklərdən təmizləyir. Çirklənmiş yağ mühərrikə daxil olarsa, mühərrikin hissələri tez aşınar və performans azalır. Buna görə də, hər dəfə mühərrik yağı dəyişdirildikdə, yağ filtiri də dəyişdirilməlidir.

Mayelər və onların rolu

Avtomobildə yalnız mühərrik yağı deyil, həm də digər mayelər mühüm rol oynayır. Tormoz mayesi, soyuducu maye, sürət qutusu yağı kimi mayelər avtomobilin düzgün işləməsi üçün vacibdir. Bu mayelərin hər biri öz funksiyasına görə avtomobilin fərqli sistemlərini qoruyur.

Soyuducu mayelərin əhəmiyyəti

Soyuducu maye avtomobilin mühərrikinin həddindən artıq qızmasının qarşısını almaq üçün vacibdir. O, mühərrikdəki istiliyi toplayaraq onu radiator vasitəsilə soyudur. Hər zaman soyuducu mayenin səviyyəsi yoxlanmalı və lazımi miqdarda olmalıdır.

Soyuducu maye mütəmadi olaraq dəyişdirilməli və avtomobil istehsalçısının tövsiyə etdiyi növ maye seçilməlidir. Vaxtında dəyişdirilmədikdə, soyuducu mayenin keyfiyyəti azalır və mühərrikin həddindən artıq qızması ilə nəticələnə bilər.

Tormoz mayeləri və onların təsiri

Tormoz mayesi, tormoz pedalı basıldığında təzyiqi ötürərək təkərləri dayandıran sistemin bir hissəsidir. Tormoz sistemi düzgün işləmək üçün düzgün tip tormoz mayesinə ehtiyac duyur. Hər bir avtomobil üçün fərqli tormoz mayesi tələb oluna bilər və düzgün maye seçilmədikdə, tormozlama effektivliyi azalır.

Direksiya mayeləri və hidravlik sistemlər

Hidravlik direksiya sistemləri avtomobilin rahat və asan idarə olunmasına kömək edir. Direksiya mayesi bu sistemin düzgün işləməsi üçün vacibdir və mayenin səviyyəsi mütəmadi olaraq yoxlanmalıdır. Vaxtında dəyişdirilməyən və ya düzgün olmayan direksiya mayesi direksiya sistemində problemlərə yol aça bilər.

Sürət qutusu və onun yağı

Sürət qutusu yağı, avtomobilin ötürmə sistemində mühərrikdən təkərlərə ötürülən gücü daha səmərəli etmək üçün vacibdir. Yağın keyfiyyəti və miqdarı sürət qutusunun düzgün işləməsi üçün əhəmiyyətlidir. Sürət qutusu yağı mütəmadi olaraq dəyişdirilməli və sürücülük şəraitinə uyğun olaraq seçilməlidir.